Γράφει ο
Αντώνης Κακαράς
Οι συνωμότες της οργάνωσης για Κίνημα στο Ναυτικό πρόσφεραν περισσότερα
με την αποκάλυψη και τις συλλήψεις τους απ’ ότι στην περίπτωση που είχε
άλλη τροπή. Αυτή είναι η άποψη του γράφοντος και έχει με άλλο κείμενο
εκφραστεί.Ο τρόπος που ένα σημαντικό πλήθος ανθρώπων γνώριζαν για τη
σχεδιαζόμενη κίνηση, αφαιρεί από την όλη προσπάθεια το στοιχείο που
χρειαζόταν χια να μην αποκαλυφθεί. Τη συνωμοτικότητα, τα μέτρα
ασφάλειας, τους κανόνες που έπρεπε να τηρούνται και δεν τηρήθηκαν. Η
μαζικότητα της συμμετοχής και η αδιαφορία για τους κανόνες, ιστορικά
αυξάνουν παρά μειώνουν τη σπουδαιότητα της όλης κίνησης. Και αφού μιλάμε
για ιστορία αποφεύγουμε εικασίες για το τι θα συνέβαινε, εάν το κίνημα
εκδηλωνόταν και προχωρούσε μαζικά και με βάση τη σχεδίαση.
Εδώ, αναζητούμε απάντηση στο ερώτημα ΄΄πώς αποκαλύφθηκε η οργάνωση για το Κίνημα του Ναυτικούτου Μαΐου 1973΄΄.
Προς τούτο παρουσιάζονται τα ακόλουθα στοιχεία:
• Μικρό χρονικό και σχόλιο για την εξάρθρωση της οργάνωσης.
• Το πόρισμα επιτροπής που συστάθηκε με απόφαση του Υπουργού Άμυνας Ε.
Αβέρωφ (ενημερωμένου για την οργάνωση) αμέσως μετά την πτώση της
χούντας.
• Αποσπάσματα από επιστολές και συνεντεύξεις αξιωματικών που δίνουν μια
χαρακτηριστική πλευρά της όλης κατάστασης που επικρατούσε στο στάδιο της
προετοιμασίας του κινήματος.
• Ποιοι ήταν (βάση διασταυρωμένων στοιχείων και μαρτυριών) ενημερωμένοι
– μυημένοι στην προετοιμαζόμενη κίνηση και δεν συνελήφθησαν. Εκτιμάται
ως πλέον ή βέβαιο πως υπήρχαν και άλλοι που γνώριζαν για τη σχεδίαση
(εκτός πρακτόρων της ΚΥΠ, οργάνων άλλων υπηρεσιών του καθεστώτος κλπ).
• Ποιοι συνελήφθησαν και ανακρίθηκαν.
Α.- Χρονικό της εξάρθρωσης
Το πρώτο κύμα συλλήψεων (σαράντα τέσσερις σύνολο) ξεκινά στις 23 και
σταματά στις 27 Μαΐου. Οι προσαγωγές βασικά στην ΕΣΑ συνεχίζονται
κλιμακωτά με τους περισσότερους (δέκα οκτώ) στις 16 Ιουνίου, τον
Μπουζάκη του Ναυτικού στις 20/6, τον Αλεξάκη του στρατού την επομένη και
τελευταίους τον Ε. Αβέρωφ, Χρ. Αποσκίτη και Κ. Αποσκίτη στις 2 Ιουλίου
1973 οπότε και διακόπτονται. Η σύλληψη του Αβέρωφ εντυπωσιάζει αφού
ανοιχτά και χωρίς να το κρύβει ήταν ΄΄συνομιλητής΄΄ της χούντας, και
άτυπα ΄΄σύμβουλος΄΄ επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, επί του Κυπριακού
κ.λ.π.
Εστιάζοντας στις ενέργειες για πρόληψη του κινήματος, βλέπουμε πως η ΕΣΑ
συμμετέχει στον αποκλεισμό των προσβάσεων στην περιοχή ναυστάθμου
Σαλαμίνας και εκεί προβαίνει σε συλλήψεις. Παρατηρούμε πως ο μηχανισμός
της χούντας λειτούργησε ταχύτατα, οργάνωσε ελάχιστους σε ομάδες με
αποφασισμένους αξιωματικούς πιστούς οπαδούς του καθεστώτος, και προέβη
όχι στην αποτροπή του κινήματος αλλά στη συγκέντρωση /σύλληψη των
΄΄συνωμοτών΄΄. Διότι ήδη η συνθηματική λέξη ΄΄Σοφοκλής΄΄, που είχε
καθοριστεί για ακύρωση του κινήματος, κυκλοφορούσε από την παραμονή της
22ας.
Σωστά ενεργώντας οι αρμόδιοι του καθεστώτος, φρόντισαν να μάθουν οι
΄΄συνωμότες΄΄, πως γνώριζαν τον ακριβή χρόνο για το σχεδιαζόμενο
΄΄κίνημα΄΄ και πέτυχαν την αποτροπή του με ευκολία.
Παρατηρούμε πως προβάλλεται ότι στελέχη τρίτης σειράς συσκέπτονται,
αποφασίζουν και δρουν για εξάρθρωση μιας οργάνωσης τέτοιας εκτάσεως. Δεν
πείθουν όμως, ούτε οι επίσημες ανακρίσεις /καταθέσεις στον Σκεμπέα, πως
αυτή η υπόθεση δεν απασχόλησε σε ανώτερα επίπεδα το καθεστώς. Εάν
εξαιρεθούν ο Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων, ο Α/ΓΕΝ Μαργαρίτης και ο Αρχηγός
Στόλου Αραπάκης, που εμπλέκονται σε προχωρημένη φάση και στο πρώτο
διερευνητικό στάδιο το πρωί της 23ης Μαΐου στο ναύσταθμο, πουθενά δεν
εμφανίζονται άλλα ανώτερα στελέχη της ΄΄επαναστάσεως΄΄.
Όσοι φρόντισαν, με πρώτον το Μαργαρίτη, να δοθεί η υπόθεση στο στρατό,
γνώριζαν πολύ καλά πως το ΕΑΤ/ΕΣΑ θα βασάνιζε, θα τρομοκρατούσε και θα
ταλαιπωρούσε τους ΄΄συνωμότες΄΄ όπως και έγινε. Ο Αραπάκης σε ένα χρόνο
από τα γεγονότα αυτά στέλνει συγχαρητήρια στους επανερχόμενους
αξιωματικούς με τη μεταπολίτευση, που ο ίδιος παρέδιδε στα χέρια
βασανιστών τού καθεστώτος.
Μία εβδομάδα μετά την αποκάλυψη της οργάνωσης αποστρατεύθηκε ο
Μαργαρίτης από Α/ΓΕΝ και ανέλαβε ο Αραπάκης. Ο τελευταίος παρέμεινε
Αρχηγός του Ναυτικού και έξι μήνες μετά τη μεταπολίτευση, προς
επιβράβευση του ρόλου που έπαιξε τις ημέρες της κρίσης του Κυπριακού και
της πτώσης της χούντας.